چند روایت معتبر از مهاجرت معکوس - وبلاگ دوست

به گزارش وبلاگ دوست، گروه خبرنگاران زندگی - دلایل متعددی باعث شده تا مهاجرت معکوس شمایلی از یک شکست به تمام معنا به خود بگیرد. بیشتر افراد به آن طیف از طبقه ضعیفی که تاب ماندن در شهرهای بزرگ را پیدا نکرده و دوباره به موطن خود در دل شهرستانی کوچک برگشته اند به چشم آدمی ناکام مانده نگاه می نمایند. از تشویق به مهاجرت معکوس در دولت های پیشین استقبالی نشد. کماکان مهاجرت از روستا به شهر موفقیت به شمار میرود و هر چیزی جز این رنگ و بویی از نتوانستن در خود دارد. فرهنگی که تعدادی از جوان ها و متخصصان امروزی پیشگام شده اند تا آن را در اذهان عمومی کمرنگ تر از قبل نمایند. در این گزارش تجربه هایی از مهاجرت معکوس و دلایل آن را می خوانید.

*** بازگشت به بشاگرد

متولد و بزرگ شده بشاگرد هستند؛ بشاگردی که زمانی یکی از محروم ترین منطقه ها کشور محسوب می شد. البته که هنوز هم اوضاع آنقدر چشمگیر نیست که بتوانیم آن را از دایره منطقه ها محروم بیرون بیاوریم ولی اوضاع خیلی بهتر از قبل است. این بهتر شدن زمانی رخ داد که بسیاری از بچه ها بشاگردی قدیم و جوانان امروز، از همان میز و نیمکت هایی که حاج عبدالله والی، نماینده کمیته امداد بشاگرد در دهه شصت برایشان فراهم نموده بود، خودشان را به مقطع آموزش عالی و دانشگاه های مطرح سراسر کشور رساندند؛ یکی از آن ها در دانشگاه تهران، یکی در دانشگاه قم و دیگری در شیراز و اصفهان، مشغول به تحصیل شدند و کارشناسی و کارشناسی ارشدشان را به سرانجام رساندند.

حالا می توانستند با تجربه همین حضور پنج شش ساله در شهرهای بزرگ و پیدا کردن راه و چاه زندگی در جایی غیر از بشاگرد، برای خودشان موقعیت های شغلی بهتری فراهم نمایند؛ اما نکردند و دوباره به بشاگرد برگشتند. این را محمد جباری یکی از چند معلم بشاگردی می گوید که بعد از تحصیلات دانشگاهی به زادگاهش بازگشته است تا راه تحصیل را برای دیگر هم ولایتی هایش هموار کند: زمانی که ما در دبستان تحصیل می کردیم، مقاطع هدایت و دبیرستان وجود نداشت؛ اما به همت خیران، کم کم این رخ داد و مدارسی هم شکل گرفت که این مقاطع هم در بشاگرد تدریس گردد و لازم نباشد که بچه ها مسافتی طولانی را به شهرهای دور طی نمایند. همین تجربه باعث شد که به فکر تاسیس یک گروه جهادی علمی و تحصیلی بیفتم که بتوانیم تحصیل و دانش را در بین بچه ها و نوجوان ها این منطقه توسعه بدهیم. حالا او مدیر مدرسه ای در بشاگرد است که خودش روزی پشت نیمکت های آن نشسته است.

پرفسور محمود گلابچی: انتخابم آبادی وطنم است

اگر همه بروند که از اینجا دیگر چیزی نمی ماند. این را پرفسور محمود گلابچی می گوید که یکی از پرافتخارترین اساتید دانشگاه تهران است. کسی که مقطع کارشناسی ارشد و دکترایش را در انگلیس به سرانجام رساند و بر خلاف تصور رئیس دانشگاهی که یکی از برترین دانشجوهای آن محسوب می شد، تصمیم گرفت به کشورش برگردد: به او گفتم که تصمیم دارم به ایران برگردم؛ باورش نمی شد! می گفت تو اینجا موقعیت های عالی بسیاری خواهی داشت اما به او گفتم که انتخاب من، آبادی وطنم است. و حالا همین انتخابش است که باعث شده است که دانشگاه تهران به همت و کوشش های او و سایر همکارانش، به یکی از برترین دانشگاه های جهان تبدیل گردد. اما شاید بتوانیم همین را به مهاجرت معکوس از شهر به روستا هم بسط بدهیم، موضوعی که آقای جباری و دیگر اعضای گروه جهادی اش هم آن را تایید می نمایند: ما می توانستیم در همان شهرهای بزرگ بمانیم و ادامه تحصیل بدهیم و مشغول به کار شویم؛ اما اگر همه از بشاگرد بروند، چه بلایی بر سر زادگاه مان می آید؟ دیگر چه کسی نام بشاگرد را بر سر زبان می آورد؟ او معتقد است که مهاجرت معکوس باعث می گردد که پیشرفت و تلقی از شهرهای بزرگ به شهرای کوچک و کم امکانات هم برسد؛ آن وقت است که می توانیم امید به آبادی کشور داشته باشیم.

*** چرا بر می گردم؟

واقعیت این است که دیگر نمی گردد چیزی را از کسی پنهان کرد. آدم ها به واسطه دسترسی به فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، همه چیز را می بینند و از همه اتفاقات در سراسر جهان باخبرند. برای همین است که آرزو و رویای رسیدن به هدف هایی را در سر می پرورانند که احتیاج به مهاجرت از روستا به شهر دارد: اینجا انگار کسی تو را نمی بیند؛ استعدادهایت نادیده گرفته می گردد و در سطح معمولی می مانی؛ اما در شهر فرصت های بیشتری برایت وجود دارد. موضوعی که سعید فراهانی، یکی از جوان های خوش فکری می گوید که در یکی از روستاهای شهرستان رودسر زندگی می نماید و تازگی ها، پرورش شترمرغ راه انداخته است. او معتقد است که شرکت کردنش در کلاس های کارآفرینی که در تهران برگزار شده بود، توانست راه کسب عایدی در روستای کوچک شان را نشانش بدهد والا شاید دیگر به روستا بر نمی گشت: همه دوست ها و همسن و سالان من دغدغه پیشرفت و عایدیهای بالا دارند؛ فرصتی که در روستا به ندرت وجود دارد. برای همین است که راه ماندگاری جوان های روستایی در زادگاهشان را فراهم شدن فرصت های شغلی متناسب با روستا می داند: فرصت هایی که ماهیت روستا و سبک زندگی روستایی را زیر سوال نبرد اما بالاخره بتواند به احتیاجهای درونی یک جوان هم پاسخ بدهد.

*** مهاجرت معکوس دلی بزرگ می خواهد

چه کسی می تواند منکر این واقعیت گردد که اگر همه ساکنان شهرهای بزرگ، به شهر و دیار خودشان برگردند، اوضاع این شهرها چقدر بهتر است قبل خواهد شد؟ کاهش محسوس ترافیک، کاهش قیمت مسکن، کاهش آلودگی هوا، پایین آمدن آلودگی صوتی و ... همه آن چیزی که در اثر مهاجرت معکوس نیروهای متخصصان و آموزش دیده در شهرهایی مانند مرکز به شهر خودشان اتفاق خواهد افتاد. علاوه بر آن، علم و تجربیاتی در این شهرهای بزرگ به دست آورده اند را می توانند در ابعاد کوچک شهر خودشان اجرایی نمایند و خب چه چیزی بهتر از این؟: اما خب دل بزرگی می خواهد. مثل همان دلی که پرفسور گلابچی داشت و از برترین دانشگاه انگلیس دل کند و به دانشگاه تهران برگشت اما نتیجه اش را هم دید. اصلا برای همین است که مهاجرت معکوس تبدیل به واژه پر رنگ و لعابی شده است؛ چون کمتر کسی است که از عهده آن بر بیاید.

*** تجربه در خدمت آبادانی

زنده نگه داشتن نام این شهر و روستا که بر عهده من نیست. این جمله مشترک بسیاری از کسانی است که قید روستا و زادگاهشان را می زنند و خودشان را به دل فرصت ها می رسانند؛ اما اگر آن ها نمانند، چه کسی برای آن منطقه ایده های خلاقانه بدهد؟ چه کسی برود و تجربه شهر و منطقه های پیروز را با خودشان به این روستای مهجور برساند؟ این همان چیزی است که در دل مهاجرت معکوس نهفته است و آن را با ارزش می نماید. البته که انصاف هم خوب چیزی است؛ اینکه بخشی از این مسئولیت بر عهده خود محلی ها است که در پی آبادی منطقه شان باشند اما نمی گردد منکر بخش اصلی ماجرا شد که نبود زیر ساخت های مناسب در روستاها از جمله جاده، مدرسه، سالن ورزشی، مکان های تفریحی و ... که کسی از مسئولان به حل آن هم فکر نمی نمایند، آن ها را دلسرد می نماید: آن ها خودی نشان بدهند و بسم الله بگویند، ما هم برمی گردیم و می مانیم و آبادش می کنیم. قبول است؟ این را همان جوان پرورش دهنده شترمرغ می گوید که از دل همسن و سالانش در روستا حسابی خبر دارد.

*** این معکوس اجباری

هستند کسانی که مجبور شدند به زادگاهشان برگردند؛ کسانی که از پس خرج و مخارج زندگی در شهرهای بزرگ برنیامده اند و عطای امکانات شهری را به لقایش بخشیده اند و به شهر و روستای خودشان برگشته اند. اما چه برگشتنی؟ دل و دماغی برایشان نمانده است و جانی برای آبادی روستایشان ندارند. موضوعی که آقای محمودیان، مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری چهارمحال و بختیاری تنها یک راه چاره برای برگشتن شوق زندگی در این افراد و احیای آن روستا دارد: اشتغال، اشتغال، اشتغال او معتقد است که اگر اشتغال پایدار و قابل قبولی برای همین افرادی که دوباره به روستا برگشته اند، فراهم گردد، یک بازی دو سر برد بین آن ها و روستا برقرار می گردد و خب چه چیزی بهتر از دلگرمی شان به زادگاهشان؟ موضوعی که به نظر می رسد از سیاست های دولت است که تسهیلات اشتغال زایی خوبی برای روستاییان پرداخت گردد؛ مشوقی که اگر عملی گردد، مهاجرت معکوس هم به جایگاه واقعی خودش می رسد.