ثبت حق انحصار یک داروی ضد ویروس ایرانی در آمریکا - وبلاگ دوست

به گزارش وبلاگ دوست به نقل از دانشگاه علوم پزشکی ایران، پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی ایران پیروز به ساخت دارویی کاملا طبیعی برای درمان زگیل های دهانی و تبخال، بیماری های گوارشی و آنفلولانزا شدند.

مواد موثره این دارو از گیاه آرنبیا اکروما و پرده آمونیوتیک (داخلی ترین بخش جفت) به دست آمده و در فاز آزمایشگاهی اثرگذاری آن بر مهار ویروس های هرپس سیمپلکس، روتا ویروس و آنفلولانزا به اثبات رسیده است.

حق انحصاری این دستاورد که حاصل کارگروهی متخصصان داروساز، ویروس شناس، زنان و زایمان و کارشناسان علوم آزمایشگاهی است با یاری یک شرکت دانش بنیان در آمریکا ثبت شده است.

پژوهشی که بر بهره مندی از طبیعت پایدار است

دکتر محمد مهدی ثقفی؛ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و درس آموخته رشته Biomedical Pharmacy در مورد ایده اولیه این پژوهش گفت: امروزه نسل جدیدی از داروها برای درمان بیماری های مختلف استفاده می گردد که در دسته بایوژن دراگها قرار می گیرند. اصطلاح بایوژن دراگ در مورد این دسته از داروها به این مفهوم است که ماده مؤثره این داروها از طبیعت به دست می آیند.

وی با اشاره به اثربخشی بیشتر این داروها در درمان بیماری ها، اضافه نمود: مثال این موضوع در مورد آسپیرین است؛ ماده اولیه آسپیرین یعنی سالیسیلات از درخت بید سفید استخراج می گردد و با انجام واکنش هایی تبدیل به آسپرین می گردد. مثال دیگر گالانتامین و یا تاکسول است که یک ترکیب دی ترپنی با ساختاری پیچیده است که غالباً از گیاه سرخدار استخراج می گردد. این ماده در حال حاضر به عنوان مهم ترین ترکیب طبیعی ضدسرطان با مکانیسمی متفاوت از سایر داروهای مشابه در این زمینه، در سراسر جهان برای درمان انواع سرطان ها استفاده می گردد.

ثقفی گفت: اساس این پژوهش نیز بر بهره مندی از پتانسیل طبیعت پایدار است و از خواص گیاهی به نام آرنبیا اکروما که پیش از این تاثیر آن بر باکتری ها و قارچ ها مشاهده شده بود، استفاده شد.

وی اضافه نمود: دو ماده موثر در این دارو آلکانین و شیکونین هستند که با ترکیب مواد حاوی فاکتورها ضدالتهابی که از پرده آمنیوتیک استحصال شده، به این دارو رسیدیم.

این متخصص Biomedical Pharmacy با بیان اینکه فاکتورهای رشدی که در پرده آمونیوتیک وجود دارند، موجب پایداری و اثربخشی دارو و همچنین جلوگیری از عوارض ناخواسته آن می شوند، ادامه داد: اهمیت این پژوهش در ارائه ایده ای است که دیدگاه و روش جدیدی را در درمان بیشتر بیماری های ویروسی برای ما باز می نماید و خوشبختانه می توانیم مدعی باشیم، در جهان برای اولین بار به این دستاورد رسیده ایم.

سمیت پایین و سازگاری مطلوب مهم ترین ویژگی داروهای طبیعی

دکتر سید حمید رضا منوری؛ ویروس شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز با اشاره به خاصیت مهاری داروی به دست آمده، گفت: در این پژوهش ویروس هایی انتخاب کردیم که بیماری زایی های متفاوتی می توانند ایجاد نمایند یعنی هم از DNA ویروس ها (ویروس هایی که ژنوم ها یا ماده ژنتیکی انها از DNA تشکیل شده اند) و هم از RNA ویروس ها انتخاب شدند.

وی گفت: عصاره گیاهی که در این دارو استفاده کردیم از گیاه آرنبیا اکروما به دست آمده که به همراه یکسری از مکمل های دیگر و همچنین مایع پرده آمنیوتیک که هر کدام خواص خودشان را دارند به دنبال آن بودیم تا با ترکیب آنها هم افزایی ایجاد نموده و در نهایت اثرات ضدویروسی ترکیب به دست آمده، آنالیز شوند.

منوری اعلام کرد: در این پروژه تنها به فکر انتشار مقاله نبودیم چون به اهمیت موضوع واقف بودیم؛ بنابراین با همفکری که انجام گرفت و با همکاری یک شرکت دانش بنیان پیروز شدیم حق انحصاری آن را در آمریکا به ثبت برسانیم.

این ویروس شناس گفت: استفاده از ترکیبات گیاهی به دلیل سمیت بسیار پایین و سازگاری مطلوب از اهمیت و توجه بسیار زیادی در جهان برخوردار است. به طوریکه در ژاپن، استرالیا و آمریکا درآمدی که از گیاهان دارویی به دست می آورند با درآمد حاصل از گیاهان شیمیایی برابری می نماید.

وی با بیان اینکه داروی شیمیایی عوارض جانبی و پیچیدگی های خاص خودش را دارد، اضافه نمود: خواص و ترکیبات آلی و معدنی گیاهانی که در ایران می رویند، بسیار غنی تر از گیاهان اروپایی است. بنابراین اگر بتوانیم از مجرای علمی خواص این گیاهان را که در دسترس مان هستند، آنالیز کنیم بسیار ارزشمند است.

عوارض زیاد و اثربخشی ضعیف داروهای شیمیایی در بیماری های ویروسی

در ادامه دکتر احمد توکلی؛ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و دیگر ویروس شناس این پژوهش، گفت: داروهای شیمیایی که در بازار برای درمان بیماری های ویروسی وجود دارند، ضمن اینکه عمدتا با عوارض قابل توجهی همراه هستند، گاهی اوقات اثربخشی لازم را هم ندارند.

وی اضافه نمود: این موضوع به عنوان دغدغه مهمی در گروه ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی ایران محسوب می گردد، بنابراین در این پژوهش سراغ داروهای جایگزین طبیعی رفتیم چرا که معتقدیم داروهای مبتنی بر طبیعت، سازگاری بهتری با بدن انسان دارند.

توکلی با بیان اینکه وقتی ما از داروهای غیرشیمیایی یعنی طبیعی استفاده می کنیم، مکانسیم عملکرد ضد ویروسی آنها به دلیل تنوع و تعدد اجزای تشکیل دهنده آنها، طیف وسیع تری دارد، اضافه نمود: پیش بینی می گردد، داروهای طبیعی بتوانند در مراحل مختلف از تکثیر ویروس مداخله نمایند اما زمانی که از یک ترکیب یا داروی شیمیایی استفاده می گردد، منحصرا بر روی یک ساختار خاص ویروسی یا یک مرحله مشخصی از تکثیر ویروس اثر خواهد نمود.

وی گفت: یکی از ویروس های مورد مطالعه در این پژوهش هرپس سیمپلکس است؛ این ویروس دو گونه دارد؛ گونه اول باعث زگیل های دهانی و تبخال و گونه دوم هم موجب زگیل های تناسلی می گردد که انتخاب ما گونه اول این ویروس بود که مسائل زیادی هم در جهان ایجاد نموده است. مضاف بر اینکه این ویروس به غیر از ضایعات دهانی می تواند بیماری های نادر اما خطرناک مثل نابینایی، آنسفالیت و عفونت های نوزادی نیز ایجاد کند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه دومین ویروس مورد مطالعه روتا ویروس است که بیماری های گوارشی مخصوصا در بچه ها زیر پنج سال ایجاد می نماید، اضافه نمود: البته برای مهار این ویروس در بعضی کشورها واکسیناسیون انجام می گردد اما عملکرد صد در صدی ندارد. چون عوامل ژنتیکی در ایجاد پاسخ ایمنی نسبت به این واکسیناسیون موثر هستند.

این ویروس شناس گفت: پس مشکل با واکسیناسیون به طور کامل حل نخواهد شد و از سوی دیگر هیچ دارویی برای درمان عفونت روتا ویروس وجود ندارد، پس هر تلاشی در این زمینه ارزشمند است.

وی ادامه داد: سومین ویروس مورد مطالعه هم ویروس آنفلوانزا است که هر ساله مسائل فراوانی برای سلامت جامعه ایجاد نموده و هزینه های فراوانی بر اقتصاد کشور تحمیل می نماید.

توکلی با بیان اینکه ویروس های مورد مطالعه در این پژوهش هر کدام نماینده یک طیفی از بیماری های بالینی هستند، اضافه نمود: انتخاب این سه ویروس بر اساس شرایط آزمایشگاهی ما در گروه ویروس شناسی انجام شد، البته مسائلی هم در این جهت وجود داشت که با همفکری اساتید و همکاران مرتفع کردیم.

وی با اشاره به کم بودن فعالیت های تحقیقاتی در مورد ویروس ها در مقایسه با سایر پاتوژن های عفونی نظیر باکتری ها، گفت: در مورد باکتری ها، پژوهش های قابل توجهی اجرا شده و مقالات فراوانی هم در این زمینه به چاپ رسیده اما در زمینه ویروس ها اینطور نیست، چون کار تحقیقاتی بر روی ویروس ها مشکل است. ویروس ها فوق العاده کوچک هستند و حتی با میکروسکوپ های معمولی هم دیده نمی شوند. همچنین شرایط کشت آنها بسیار سخت است.

این ویروس شناس اضافه نمود: برنامه داریم نواقص این پژوهش در آینده مرتفع گردد و بعد از طی شدن فازهای حیوانی و انسانی به فراوری برسیم.

پرده آمنیوتیک و نقش آن در ساخت دارو و درمان بیماری ها

دکتر شهناز احمدی؛ متخصص زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران که مسئولیت تهیه پرده آمنیوتیک برای این پژوهش را به عهده داشته، گفت: پرده آمونیوتیک داخلی ترین قسمت جفت بوده و حاوی فاکتورهایی است که به رشد بافت یاری می نمایند.

وی با بیان اینکه فاکتورهای متعدد ضدالتهابی، مهار نماینده و سلول های بنیادی در پرده آمنیوتیک وجود دارند، اضافه نمود: پرده آمونیوتیک با ضخامت بسیار کم، فاقد عروق است و از سه قسمت تشکیل شده؛ قسمت خارجی سلولهای اپیتلیالی قرار دارند که یکسری فاکتورهای رشد را ترشح می نماید مانند فیبروگل سیپروفکتر، اپیدرمی و فاکتور رشد آندومتری عروقی. بخش میانی پرده آمونیوتیک هم سرشار از فاکتورهایی مثل کلاژن، الاستاز، فیبرونکتین، لامینین و گلیکوزآمینوگلیکان است. داخلی ترین قسمت پرده هم فاکتور رشد تغییردهنده بتا ترشح می نماید.

احمدی با اشاره به کاربرد پرده آمنیوتیک در پیوند قرنیه چشم، درمان دیابت، سوختگی ها و واژینوپلاستی، گفت: معمولا وقتی جنین متولد می گردد، پرده آمونیوتیک بدون هیچ استفاده ای، دور انداخته می گردد.

وی خاطر نشان کرد: چون ممکن بود هنگام زایمان طبیعی فرد دچار بعضی آلودگی ها گردد، ترجیح دادیم که به وسیله زایمان سزارین پرده ها تهیه بشوند؛ افرادی که حاضر بودند پرده های آمونیوتیک را از جفتشون جدا کنیم از نظر تمام بیماری های ویروسی از جمله هپاتیت و اچ آی وی، حتی کلامیدیا و مایکوپلاسما آنالیز شدند و در نهایت حدود 50 پرده آمونیوتیک در بیمارستان فیروزآبادی برای این پژوهش تهیه شد.