ترس از ارتفاع چیست و راه های تشخیص و درمان آن کدامند؟ - وبلاگ دوست

به گزارش وبلاگ دوست، آیا جزو آن دسته از افرادی هستید که از ارتفاعات بلند می ترسند؟ به گفته روانشناسان ترس از ارتفاع یک نوع فوبیای رایج میان انسان هاست که در آن افراد مختلف از ایستادن در مکان هایی با ارتفاع زیاد و حتی فکر کردن به چنین شرایطی هراس دارند. در این مقاله، ابتدا مفهومی جامع از ترس از ارتفاع ارائه داده و علائم ترس از ارتفاع، راه های تشخیص و غلبه بر این نوع فوبیا را تشریح می کنیم. در انتها هم به بعضی سؤالات متداول در این حوزه پاسخ خواهیم داد.

ترس از ارتفاع چیست؟

Acrophobia یا ترس از ارتفاع به نوعی ترس اشاره دارد که در آن فرد با ایستادن در مکان هایی با ارتفاع زیاد دچار استرس شدید، غیرمنطقی و مداوم می گردد. از سوی دیگر، بعضی افراد نیز ممکن است هنگام پایین آمدن از پله های یک ساختمان چندین طبقه ای دچار سرگیجه و اضطراب شوند. در واقع، چنین احساسی به عنوان ترس از ارتفاع تلقی نمی گردد.

افراد مبتلا به آکروفوبیا حتی از فکر کردن به مکان های مرتفع همچون پل عابر پیاده دچار استرس می شوند. همچنین ترس از ارتفاع در افراد مختلف موجب می گردد که آن ها از نگاه کردن به عکس مکان هایی مرتفع مانند کوه های بلند یا دره ها نیز هراس داشته باشند. به طور کلی، اضطراب ناشی از ترس از ارتفاع تأثیر بسیار بدی بر زندگی شخصی افراد مبتلا می گذارد.

علائم ترس از ارتفاع در افراد مختلف به چه شکل است؟

اصلی ترین علائم آکروفوبیا ترس شدید از ارتفاع است که با احساس وحشت و اضطراب در افراد همراه می گردد. همچنین بعضی افراد با قرار دریافت در مکان های مرتفع دچار ترس شده و از سوی دیگر بعضی افراد نیز نسبت به هر گونه ارتفاعی همچون نردبان های کوچک یا یک چهارپایه کوتاه احساس ترس دارند. به طور معمول، ترس از ارتفاع بعضی نشانه های جسمی و روحی در افراد به همراه دارد. در ادامه هر یک از این علائم جسمی و روانی را مورد آنالیز قرار می دهیم.

علائم جسمی آکروفوبیا به صورت زیر هستند:

• افزایش تعریق، درد قفسه سینه، افزایش ضربان قلب، تنگی نفس و معده درد در صورت مشاهده یا فکر کردن به مکان هایی با ارتفاع زیاد
• احساس سرگیجه و اضطراب در صورت مشاهده یا فکر کردن به مکان هایی با ارتفاع زیاد
• لرزش بدن و اضطراب شدید در صورت روبرو شدن با مکان های مرتفع
• احساس سرگیجه، تصور افتادن و از دست تعادل در هنگام مشاهده مکان های مرتفع یا نگاه به پایین در مکان هایی با ارتفاع زیاد
• خودداری از رفتن به مکان های مرتفع حتی در صورت ایجاد اختلال در زندگی روزمره

از سوی دیگر، بعضی از مهم ترین نشانه های روانی آکروفوبیا به توضیح زیر هستند:

• ایجاد اختلال پانیک یا وحشت زدگی در افراد هنگام مشاهده یا فکر کردن به مکان هایی با ارتفاع زیاد
• احساس ترس شدید نسبت به گرفتار شدن در مکان های مرتفع
• احساس ترس و اضطراب شدید هنگام بالا رفتن از پله ها، نگاه کردن از پنجره به بیرون یا رانندگی در مناطق سربالایی
• نگرانی بیش ازحد از روبه رو شدن با مکان های مرتفع در آینده

چه عواملی باعث ایجاد اختلال ترس از ارتفاع در افراد می گردد؟

به طور معمول، آکروفوبیا در نتیجه آسیب های جدی ناشی از ارتفاع زیاد در یک دوره از زندگی شخصی هر یک از افراد در آن ها شکل می گیرد. به علاوه، بعضی از شایع ترین تجربیاتی که ممکن است منجر به ایجاد اختلال آکروفوبیا در افراد گردند، عبارتند از:

• افتادن از مکانی با ارتفاع زیاد
• تماشای سقوط سایر افراد از مکانی با ارتفاع زیاد
• داشتن تجربه اختلال پانیک یا سایر تجربیات منفی هنگام قرار دریافت در مکان های مرتفع

با این حال، انواع مختلف فوبیا از جمله اختلال ترس از ارتفاع نیز می توانند بدون دلایل تعیین در افراد مختلف شکل بگیرند. برای مثال، بعضی افراد به دلایل ژنتیکی و بعضی دیگر به دلیل عوامل محیطی دچار چنین اختلالی می شوند. برای مثال، چنانچه فردی از اعضای خانواده به چنین اختلالی دچار شده باشد، احتمال ابتلای سایر افراد آن خانواده به آکروفوبیا بالا خواهد بود. همچنین در بعضی موارد نیز افراد تحت تأثیر مشاهده ترس دیگران از ارتفاع به چنین اختلالی دچار می شوند.

چگونه می توان اختلال ترس از ارتفاع را در افراد تشخیص داد؟

به طور کلی، تمام فوبیاها از جمله آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع همیشه باید توسط متخصصان بهداشت روان تشخیص داده شوند. بنابراین برای تشخیص اختلال ترس از ارتفاع خود باید به روانشناس مراجعه نمایید. در چنین شرایطی، متخصصان معمولاً از افراد می خواهند تا احساس و علائم روانی خود هنگام روبه رو شدن با مکان های مرتفع و همچنین مدت زمانی که به این نوع ترس مبتلا هستند را بیان نمایند.

با این حال، می توان گفت که به طور کلی آکروفوبیا با توجه به علائم زیر در افراد مختلف قابل تشخیص است:

• چنین افرادی به صورت مداوم از روبه رو شدن با مکان های مرتفع خودداری می نمایند.
• این گروه از افراد زمان زیادی را صرف نگرانی در رابطه با برخورد با مناطق مرتفع می نمایند.
• اضطراب و نگرانی ناشی از فکر کردن به مکان های مرتفع تأثیر قابل توجهی روی زندگی آن ها داشته است.
• چنین افرادی در پاسخ به روبه رو شدن با ارتفاعات واکنشی سریع داشته، دچار ترس و اضطراب شدید می شوند.
• همچنین علائم فوق در افراد مبتلا به آکروفوبیا به مدت زمانی بیش از 6 ماه به طول می انجامد.

چگونه می توان اختلال ترس از ارتفاع را درمان کرد؟

به طور معمول، بعضی از انواع مختلف فوبیا احتیاجی به درمان ندارند. به عبارت بهتر، بعضی از اختلالات روانی مرتبط با ترس به روش اجتناب از موقعیت های آسیب زا قابل درمان بوده و تأثیر چندان بر زندگی روزمره افراد ندارند. اما چنانچه این احساس ترس موجب ایجاد اختلالات شدید در زندگی روزمره و انجام کارهای شخصی افراد شوند، احتیاج به درمان داشته و باید با آن ها مقابله کرد. به همین دلیل، در ادامه بعضی روش های مؤثر به منظور درمان اختلال ترس از ارتفاع را آنالیز می کنیم.

1. درمان به روش قرار دریافت در شرایط مورد نظر

این روش درمانی رایج ترین روش برای درمان بعضی فوبیاهای خاص است. به طور کلی، در این روش متخصصان بهداشت روان افراد را به تدریج در مقابل شرایطی قرار می دهند که منجر به ایجاد ترس در آن ها شده است.

بنابراین برای درمان آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع، معمولاً روانشناسان دوره درمانی را با قرار دادن افراد در شرایط مشاهده تصاویر مربوط به مکان های مرتفع آغاز می نمایند. همچنین در بعضی موارد ممکن است ویدئوهای مربوط به افرادی که در حال راه رفتن روی ارتفاعات، پریدن از مکان های مرتفع یا عبور از پل هایی با ارتفاع زیاد هستند، در معرض دید افراد قرار داده شوند.

به علاوه، روش درمانی دیگری توسط روانشناسان مورد استفاده قرار می گیرد که در آن افراد را به قرار دریافت در مکان های نسبتاً مرتفع تشویق می نمایند. برای مثال، در این روش می توان با بالا رفتن از نردبان های کوتاه یا رفتن به بالکن های کم ارتفاع به حفظ آرامش و در نهایت غلبه بر احساس ترس از ارتفاع خود یاری کرد.

2. درمان رفتارشناختی

این روش درمانی در صورتی به کار گرفته می گردد که بیماران آمادگی درمان به روش اول را نداشته و توانایی قرار دریافت در شرایط منجر به ایجاد ترس را ندارند. در واقع، در روش درمان رفتارشناختی، افکار منفی افراد به یاری روانشناسان به چالش کشیده می گردد و متخصصان کوشش می نمایند تا این افکار را به سمت مجموعه دیدگاه ها و افکار مثبت سوق دهند.

به علاوه، روش درمانی رفتارشناختی تا حدودی شامل روش درمانی اول نیز می گردد؛ با این تفاوت که در درمان رفتارشناختی افراد ممکن است در شرایطی کاملاً آرام و امن در مقابل ترس های خود قرار گیرند.

3. درمان به روش استفاده از داروهای مناسب

از جمله دیگر روش های درمان اختلال ترس از ارتفاع می توان به استفاده از داروهای مربوطه اشاره نمود. بعضی از داروهایی که به منظور درمان ترس از ارتفاع می توانند مفید باشند، عبارتند از:

• داروهای Beta blocker: داروهای بتابلاکر مانند پروپرانولول، متوپرولول و کارودیلول و آتنولول می توانند فشار خون و ضربان قلب فرد بیمار را در حد متعادلی نگه داشته و با کاهش سایر علائم جسمی اضطراب به برطرف اختلال ترس از ارتفاع یاری می نمایند.
• داروهای Benzodiazepine: گروه داروهای آرام بخش بنزودیازپین به کاهش علائم اضطراب در فرد بیمار یاری می نمایند. به علاوه، توجه داشته باشید که این داروها برای استفاده کوتاه مدت و گاه به گاه تجویز می شوند. بنابراین استفاده مداوم و بدون تجویز پزشک از آن ها ممکن است اعتیادآور باشد.
• داروهای D-cycloserine: داروهای سری سیکلوسرین به منظور کاهش اضطراب در هنگام استفاده از روش درمانی قرار دریافت در شرایط مورد نظر (روش اول) به کار گرفته می شوند. در واقع، استفاده از این دارو به همراه روش درمانی مذکور موجب می گردد تا این روش درمانی تأثیر به مراتب بیشتری روی بیمار داشته و به منظور برطرف علائم اختلال ترس از ارتفاع، مفید واقع گردد.

4. درمان به روش واقعیت مجازی

در سال های اخیر، با پیشرفت تکنولوژی واقعیت مجازی به عنوان روشی به منظور درمان آکروفوبیا مورد توجه قرار گرفته است. در واقع، تکنولوژی واقعیت مجازی می تواند به عنوان وسیله ای برای شبیه سازی شرایطی مورد استفاده قرار گیرد که منجر به ترس افراد شده اند. در این روش افراد در شرایط کاملاً آرام و ایمن با ترس های خود روبه رو شده و اقدامات لازم توسط متخصصین به منظور درمان این اختلال انجام می گیرد. همچنین به راحتی می توان در صورت اضطراب شدید بیمار شرایط درمان را متوقف کرد.

به علاوه، پژوهش های تحقیقاتی در رابطه با تأثیر واقعیت مجازی روی بیش از 100 فرد بیمار حاکی از آن هستند که این تکنولوژی در فرایند درمان بیماری آکروفوبیا بسیار مفید عمل می نماید. همچنین این تکنولوژی به عنوان ابزاری قابل دسترس و مقرون به صرفه برای درمان اختلال ترس از ارتفاع به شمار می رود.

سؤالات متداول در ارتباط با اختلال ترس از ارتفاع

1. آیا ترس از ارتفاع یک اختلال ارثی بوده و بعضی افراد ممکن است از هنگام تولد به آن مبتلا باشند؟

پاسخ: بر اساس تحقیقات روانشناسی اجرا شده در این زمینه، احساس ترس و هراس مربوط به احساسات درونی افراد هستند. از همین روی، می توان گفت که تمام انسان ها به صورت ذاتی از ارتفاعات زیاد می ترسند. در واقع، احساس ترس نسبت به ارتفاعات در صورت قرار دریافت در مکان های مرتفع در تمام انسان ها وجود دارد.

در حالی که اختلال آکروفوبیا به نوعی متفاوت بوده و افراد مبتلا به این بیماری حتی در شرایط فکر کردن به مکان های مرتفع نیز دچار ترس و اضطراب شدید می شوند. به علاوه، چنین افرادی از روبه رو شدن با مکان های مرتفع نیز خودداری می نمایند. در واقع، این گروه از افراد توانایی انتقال چنین ترسی را به نسل های بعدی داشته و بدین طریق می توان گفت که اختلال ترس از ارتفاع، امکان انتقال به صورت ارثی را دارا است.

البته این مکانیزم در خصوص تمام اختلالات مرتبط با ترس صادق نیست. به عبارت دیگر، بعضی اختلالاتی که در آن ها افراد مبتلا امکان دوری و اجتناب از شرایط آسیب زا داشته باشند، احتمال انتقال بیماری به صورت نسل به نسل بیشتر خواهد بود. برای مثال، اختلالاتی همچون ترس از دندانپزشکی یا ترس از سخنرانی قابلیت انتقال خیلی کمی به صورت ارثی دارند.

2. آیا اختلال آکروفوبیا می تواند به روش یادگیری در افراد ایجاد گردد؟

پاسخ: تحقیقات حاکی از آن است که ترس از ارتفاع و سایر فوبیاهای مختلف قابلیت یادگیری دارند. به عبارت دیگر، افراد مختلف می توانند در صورت مشاهده ترس از شرایط گوناگون به ترس های مربوطه واکنش نشان داده و در بعضی موارد نیز به آن ها مبتلا شوند. برای درک بهتر این موضوع سناریویی فرض را مطرح می کنیم.

برای مثال، فرض کنید که فردی برای اولین بار از درختی بالا می رود. آیا ترسی از کار خود دارد؟ به طور معمول، افراد در چنین شرایطی هیچ ترسی از بالا رفتن از درخت ندارند.

اما به احتمال زیاد اگر از درخت بیفتند، دچار استرس و ترس می شوند. در واقع، افتادن از درخت و تجربه شرایط آسیب زا موجب ایجاد ترس از درخت یا به عبارتی ترس از ارتفاع در افراد می گردد.

حال از آنجایی که تجربه بالا رفتن از درخت با ترس افتادن از آن همراه است، فرد مذکور به احتمال زیاد یاد می گیرد تا اتفاقات منفی را با ارتفاعات بلند مرتبط بداند. به عبارت دیگر، افراد در چنین شرایطی یاد می گیرند تا محرک های خنثی (مانند ارتفاع) را با محرک های ترسناک (مانند سقوط از ارتفاع) مرتبط بدانند. بنابراین در دفعات بعدی با مشاهده مکان های مرتفع احساس ترس و استرس در آن ها ایجاد می گردد.

به بیان دیگر، برقراری ارتباط مابین ارتفاع و احساس ترس از آن موجب می گردد تا افراد در صورت روبرو شدن با مکان های مرتفع واکنشی همراه با ترس و اضطراب داشته باشند. در حالی که پیش از این واکنشی کاملاً طبیعی به چنین موقعیت هایی داشته اند.

به علاوه، ترس از شرایط مختلف به روش شنیداری نیز قابل یادگیری است. به عبارت دیگر، افراد در صورت شنیدن احساسات مرتبط با استرس و ترس از شرایط مختلف نیز می توانند فوبیای مربوطه را یاد گرفته و نسبت به آن واکنش نشان دهند.

3. آیا ترس از ارتفاع قابل درمان است؟

پاسخ: همان طور که پیش تر اشاره شد، روش های درمانی بسیاری برای درمان اختلال ترس از ارتفاع وجود دارد. در نتیجه بر اساس تشخیص و تجویز متخصصان مربوطه می توان با به کارگیری هر یک از روش های مذکور نسبت به درمان این اختلال اقدام کرد.

جمع بندی

به طور کلی، ترس از ارتفاع از شایع ترین انواع ترس در میان افراد به شمار می رود، بنابراین اگر جزو آن دسته افرادی هستید که همیشه از روبه رو شدن با مکان های مرتفع هراس داشته یا زمان زیادی را برای کنترل نگرانی ناشی از روبرو شدن با چنین شرایطی می گذارید، به احتمال زیاد به اختلال آکروفوبیا دچار هستید. به همین دلیل، احتیاج است تا برای درمان اختلال ترس از ارتفاع خود به روانشناسان و متخصصان مربوطه مراجعه نمایید. در واقع، روانشناسان با استفاده از ابزارهای لازم به شما یاری می نمایند تا بر ترس های خود غلبه نموده و از پیشروی آن ها جلوگیری به عمل آورید. اگر شما نیز تجربه ترس از ارتفاع داشته و یا روشی به منظور درمان اختلال خود به کار گرفته اید، نظرات و تجربیات خود را با ما و سایر کاربران در میان بگذارید.