آفلاتوکسین چیست؟ خطرات و عوارض مصرف آن - وبلاگ دوست

به گزارش وبلاگ دوست، کپک های مختلفی ممکن است در مواد غذایی ایجاد گردد. دو گونه اصلی کپک یعنی آسپرژیلوس پارازیتیکوس و آسپرژیلوس فلاووس علت اصلی فراوری سم آفلاتوکسین هستند.

در صورت آلوده شدن مواد غذایی مثل خشکبار، غلات و انواع آجیل به این کپک ها، در محیط گرم و مرطوب سموم مایکوتوکسین فراوری می شود.

آفلاتوکسین یکی از مهم ترین و قوی ترین آن ها است؛ که دارای 14 نوع هستند و در میان آن ها انواع1 B،B2، G1 وG2 برای انسان ها و حیوانات خطرناک هستند.

محصولات کشاورزی هم می توانند قبل از برداشت و هم پس از آن به این سم آلوده شوند البته کنترل آن هم درهر دو این مراحل ممکن است. ریسک مواجهه انسان با آفلاتوکسین بیشتر، به وسیله انواع مغز ها، غلات و محصولات فراوریی از آن ها است اما مصرف شیر دام هایی که با خوراک بی کیفیت تغذیه شده اند هم می تواند این سم را به انسان منتقل کند.

خطرات و عوارض مصرفسم آفلاتوکسین

آفلاتوکسین ها سرطانزاهای قوی هستند و ممکن است روی تمامی اندام ها به ویژه کبد و کلیه ها تاثیر بگذارند. این سم کبد انسان را مورد حمله قرار داده و با اتصال به DNA سلول های کبدی باعث جهش در آن ها و به این ترتیب اختلال در این عضو حیاتی و مهم بدن می شود که در پایان ممکن است به سیروز کبد و سرطان منتهی شود.

بعلاوه این سم خسارات جبران ناپذیر به دستگاه گوارش روده انسان وارد آورده و سیستم ایمنی بدن را تضعیف می نماید. تاثیر این سم به مرور زمان بروز پیدا می نماید؛ اما خستگی و بی اشتهایی می تواند نتیجه مصرف این سم باشد.

آفلاتوکسین عامل موتاژنیک یا جهش زا است، پس پتانسیل این را دارد که باعث ایجاد نقص در جنین شود. آفلاتوکسین در بچه ها منجر به کاهش رشد، بیماری های عفونی و اسهال شدید یا سوء تغذیه منجر شود.

سازمان غذا و دارو امریکا میزان مجاز آن در مواد غذایی را بین 20 تا 300 ppb اعلام نموده است بعلاوه این سازمان، میزان مجاز را در هردو غذای انسان و حیوانات به یک میزان در نظر گرفته است.

تشخیص آفلاتوکسین درانسان ها و حیوانات

شناسایی و تشخیص این سم در انسان ها و حیواناتبه علت وجود علائم بالینی متفاوت و گسترده سخت است؛ بعلاوه به علت اینکه در اینحالت سیستم ایمنی بدن تضعیف می شود علائمی ممکن است به علت وجود بیماری عفونی بهوجود آمده باشد.

تکنیک هایی که اغلب برای تشخیص سطح این سم درانسان مورد استفاده قرار می گیرد میزان گیری مواد تجزیه شده در ادرار است (عاملیکه تنها برای 24 ساعت پس از آلوده شدن وجود دارد).

بعلاوه میزان گیری سطح AFB-albumin در پلاسمای خونمی تواند اطلاعاتی درباره آلوده شدن در طی چند هفته یا چند ماه به ما بدهد.

میزان گیری این بیومارکرها (نشانگرهای زیستی)در زمان هایی که مسمومیت با آفلاتوکسین مشکوک است از اهمیت زیادی برخوردار است.

علائم مسمومیت با آفلاتوکسین

از عوارض و علائم مسمومیت با این سم می توان به تهوع، استفراغ و درد در ناحیه شکمی، تشنج، التهاب دستگاه تنفسی، آسیب شدید به کبد، کلیه ها و قلب، ورم مغزی و مسائل غیر عادی خونی و در موارد شدید مرگ اشاره نمود.

اینکه کدامیک از عوارض و مسائل بروز پیدا کند بستگی به میزان آلودگی و میزان مصرف آن دارد. اگر فردی میزان زیادی از این سم را به یکباره مصرف کند؛ به احتمال زیاد همه موارد مذکور را تجربه خواهد نمود. این عوارض در افرادی که از بیماری های خاص رنج می برند، بچه ها و خانم های باردار می تواند شدیدتر باشد. اگر فرد در مدت زمان طولانی مقادیر کم مصرف کند، عوارض شدیدی بروز نمی دهد اما در نهایت ممکن است دچار سرطان کبد شود.

روش های مختلف تشخیصآلودگی به آفلاتوکسین در مواد غذایی

شناسایی آفلاتوکسین از اهمیت بالایی برخورداراست و تحقیقات گسترده ای در زمینه تکنیک های تشخیص و تجزیه و تحلیل این سم در موادغذایی صورت گرفته است تا راه های پیشرفته و کارآمدی در این زمینه وجود داشته باشد.

روش های مختلفی برای محصولات متفاوت جود دارد، از روش های آزمایشگاهی مثل HPLC-MS گرفته تا کیت های تشخیص سریع برای کارخانه ها و سیلوهای غلات.

چگونگی کنترل و از بین بردن آفلاتوکسین

همانطور که قبل تر اشاره شد می توان قبل و بعد از برداشت محصولات آن ها را از آلوده شدن به این کپک ها و در نتیجه آفلاتوکسین مصون نگه داشت.

پیش از برداشت می توان با کاشت به موقع، کنترل علف های هرز و آفات به ویژه حشرات، کوددهی و آبیاری اصولی و مناسب از آلودگی محصولات غذایی به این سم پیشگیری کرد.

بعد از برداشت هم طریقه نگهداری و انبار اهمیت بالایی دارد. رطوبت انبار باید 12 تا 13 درصد نگه داشته شود تا پیشرفت آفلاتوکسین متوقف شود. کنترل حشرات در این بخش هم از اهمیت بالایی برخوردار است.

در صورت به وجود آمدن این کپک در محصول، از بین بردن آن کار دشواری است؛ اگر میزان آن از حداکثر مجاز بیشتر باشد هیچ راهی به جز معدوم کردن آن باقی نمی ماند. البته در موارد نادر و در حالیکه میزان آلودگی در حد قابل قبولی باشد می توان از روش هایی برای تجزیه این سم در مواد غذایی استفاده کرد، که از جمله آن ها می توان به پرتودهی با اشعه ماورابنفش یا روش های شیمیایی اشاره نمود.

گفتنی است که این سم در مقابل حرارت مقاوم است بنابراین با حرارت دادن یا پختن محصولات نمی توان آن را ازبین برد.